མཚམས་སྦྱོར།
སྐྱེས་ཆེན་གང་ཞིག་གི་ལོ་རྒྱུས་དང་རྣམ་ཐར་གཉིས་ནི་དོན་གཅིག་ཏུ་གོ་རྒྱུ་མིན་པར་འདི་གཉིས་པོའི་ཁ་ཕྱོགས་དང་རྩ་དོན་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཡིན་པ་ཐོག་མར་ངེས་དགོས་པ་གལ་ཆེའོ། །དེས་ན་རྣམ་ཐར་ཞེས་པ་ནི་ཚུར་མཐོང་གི་བློ་མངོན་སུམ་ཁོ་ནས་ཐག་ཆོད་པ་ཞིག་མིན་པར། རྣམ་གྲོལ་དོན་གཉེར་ཅན་རྣམས་ལ་སྐྱེས་ཆེན་གོང་མ་གང་ཞིག་ཐར་པའི་ལམ་དུ་གཤེགས་ཚུལ་གྱི་སྣང་བརྙན་ཅན་གྱི་བརྩམས་ཆོས་ཤིག་ཡིན་སྟབས། དད་པ་དང་མོས་གུས་ཀྱིས་ཀུན་ནས་བསླངས་ཏེ་སྐྱེས་ཆེན་གང་ཞིག་གི་ཐུན་མོང་དང་ཐུན་མིན་གྱི་མཛད་པ་དང་། ཕྱི་ནང་གསང་གསུམ་གྱི་སྤངས་པ་དང་རྟོགས་པའི་ཡོན་ཏན་མཇལ་བའི་ཀུན་སློང་ནི་ཐོག་མའི་སྟ་གོན་ཚུལ་དུ་ཡོད་དགོས་པ་ཡིན་ལ། དེས་ན་ཐེངས་འདིར་པཎ་ཆེན་བི་མ་ལ་མི་ཏྲའམ་བོད་སྐད་དུ་དྲི་མེད་བཤེས་གཉེན་ཞུ་བའི་སྐྱེས་ཆེན་གང་ཉིད་ཀྱི་མཛད་རྣམ་མདོར་བསྡུས་ཤིག་ཞུ་བར་བྱ་སྟེ།
སྐུ་བལྟམས་པའི་ཚུལ།
ཕྱི་ལོའི་དུས་རབས་བརྒྱད་པའི་ནང་བྱོན་པའི་སློབ་དཔོན་བི་མ་ལ་མི་ཏྲའམ་དྲི་མེད་བཤེས་གཉེན་ནི། ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོའི་སྤྲུལ་པ་ཡིན་པར་གྲགས་ཏེ། རྒྱལ་པོ་དྷརྨ་ཨ་ཤོ་ཀ་བྱ་བའི་སྲས་མོ། ལྷ་ལྕམ་དྷརྨ་བོ་དྷི་བྱ་བ་ཤིན་ཏུ་མཛེས་པ་ལྷའི་བུ་མོ་འདྲ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་ལས་དེ་ཉིད་གཉིད་ལོག་པའི་རྨི་ལམ་ན། མི་དཀར་པོ་ཤིན་ཏུ་མཛེས་པ་འོད་ཟེར་དཀར་པོ་འཕྲོ་བ་ཞིག་བྱུང་སྟེ། བདུད་རྩི་བུམ་པ་གང་སྤྱི་བོར་བཞག་ནས་བླུགས་པས། ཚངས་པའི་བུ་ག་ནས་མར་སོང་བས། ལུས་བདེ་བས་གང་བ་ཞིག་རྨིས་སོ། །དེ་ནས་ལུས་མི་བདེ་བ་མེད་པར་བུ་གཅིག་བཙས་པས།[1] ཁྱོ་མེད་པའི་བུ་བཙས་པ་ལ་ངོ་ཚ་ནས་བྱེ་མའི་གསེབ་ཏུ་བོར་བས་མིག་གཉིས་ཁྲ་ཧྲིག་གེ་གནས་འདུག ཡར་བླངས་ཏེ་གསོས་པས། ཞག་དང་ཟླ་བ་ལོན་རྗེས་གཞན་ལས་སྐྱེས་ཆེ་བ་ཞིག་བྱུང་ནས། ལོ་ལྔ་ལོན་ནས་རིག་པའི་གནས་ལྔ་ལ་སྦྱངས་པས། ལྷག་པར་ཆོས་ལ་མཁས་པར་གྱུར་ཏོ། །པཎྜི་ཏ་ལྔ་བརྒྱའི་ནང་ནས་ཆོས་ལ་མཁས་པར་གྱུར་ནས། མཚན་ཡང་བི་མ་ལ་མི་ཏྲ་ཞེས་གྲགས་སོ།།[2]
རྒྱ་གར་དུ་བཞུགས་རིང་གི་མཛད་པ་ཕྲིན་ལས།
པཎ་ཆེན་བི་མ་ལ་མི་ཏྲ་དེ་ཉིད་པཎ་ཆེན་ལྔ་བརྒྱའི་གཙུག་རྒྱན་དུ་གྱུར་ནས་རྡོ་རྗེ་གདན་ན་བཞུགས་པའི་ཚེ། ནུབ་ཕྱོགས་སུ་རྒྱང་གྲགས་ཀྱི་ས་འདམ་བུའི་ཚལ་མཐུག་པོ་མེ་ཏོག་གིས་བརྒྱན་པར་སྐྱོ་སངས་ལ་བྱོན་དུས། རྡོ་རྗེ་སེམས་དཔས་ལུང་བསྟན་པ། ཀྱེ་རིགས་ཀྱི་བུ་སྐྱེ་བ་ལྔ་བརྒྱར་པཎྜི་ཏའི་ལུས་བླངས་ཀྱང་འབྲས་བུ་མ་ཐོབ་པས། ཚེ་གཅིག་གིས་གྲོལ་བར་འདོད་ན་རྒྱ་ནག་གི་དུར་ཁྲོད་བསིལ་སྦྱིན་དུ་སོང་ཞིག་ཅེས་ཐོས་མ་ཐག་ཏུ་བི་མ་ལ་ཡུལ་དེར་བྱོན་པས། སློབ་དཔོན་ཤྲཱི་སིངྷ་དང་མཇལ་ནས་རྫོགས་པ་ཆེན་པོ་ཕྱི་ནང་གསང་བའི་སྐོར་རྣམས་རྫོགས་པར་ཞུས་ཏེ། རྒྱ་གར་དུར་ཁྲོད་ཐ་ཆུང་དུ་སྤྱོད་པ་ལ་གཤེགས་སོ། །སྐབས་དེར་སློབ་དཔོན་ཛྙཱ་ན་སུ་ཏྲས་ཤྲཱི་སིངྷའི་དྲུང་དུ་ཕྱིན་ནས་ཡང་གསང་བླ་ན་མེད་པའི་སྐོར་རྣམས་ཐོབ་པའི་ཚེ། བི་མ་ལར་མཁའ་འགྲོ་མ་དཔལ་གྱི་བློ་གྲོས་ཀྱིས་ལུང་བསྟན་ཏེ། ཀྱེ་སྐལ་ལྡན་སྔར་བས་ཟབ་པའི་གདམས་པ་བཞེད་ན་དུར་ཁྲོད་ཆེན་པོ་བྷ་སིང་དུ་སོང་ཞིག་ཅེས་ཐོས་མ་ཐག་ཏུ་ཕྱིན་པས་ཛྙཱ་ན་སུ་ཏྲ་དང་མཇལ། རྗེས་སུ་བཟུང་བར་ཞུ་ཞེས་གསོལ་བ་བཏབ། སློབ་དཔོན་གྱིས་ཆོ་འཕྲུལ་སྣ་ཚོགས་པ་སྣང་བར་མཛད་ནས་སྤྲོས་བཅས་སྤྲོས་མེད་ཀྱི་དབང་རྣམས་བསྐུར། རི་བོ་སྣང་བྱེད་ཀྱི་རྩེ་མོར་འཁོར་འདས་རུ་ཤན་འབྱེད་པའི་སྤྱོད་པ་དང་། ཤིན་ཏུ་སྤྲོས་མེད་ཀྱི་དབང་རྣམས་རྫོགས་པར་མཛད་པས་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རྟོགས་པ་འཁྲུངས། ཤངས་ཀྱི་རྩེ་མོར་ཡི་གེ་ཨ་དཀར་པོ་ཟག་ལ་ཁད་པ་གཅིག་ཀྱང་བྱུང་། དེ་ནས་རབ་ཏུ་སྤྲོས་མེད་ཀྱི་དབང་རྫོགས་པར་གནང་བས་སེམས་ཀྱི་དེ་ཉིད་ཁོ་ན་རྗེན་པར་མཐོང་། དབང་དེ་དག་གི་རིམ་པ་བཞིན་རྫོགས་པ་ཆེན་པོ་སྐོར་བཞིའི་གདམས་པ་དཔེ་དང་བཅས་པ་མ་ལུས་པ་གནང་། ལོ་བཅུའི་བར་ལ་ཞུན་མཐར་བཅད་ཅིང་ཛྙཱ་ན་སུ་ཏྲ་འོད་ཕུང་དུ་ཡལ་བའི་ཚེ་བི་མ་ལས་སྨྲེ་སྔགས་དང་གདུང་དབྱངས་བཏོན་པ་ན། སླར་ཡང་སྐུ་མངོན་སུམ་སྣང་བར་མཛད་ནས་རིན་པོ་ཆེ་སྣ་ལྔའི་ཟ་མ་ཏོག་ཅིག་ཕྱག་ཏུ་གཏད་པ་ལས་བཞག་ཐབས་བཞི་པ་ཞེས་པའི་འདས་རྗེས་ཐོབ་ཅིང་ཚིག་དོན་ལ་འཁྲུལ་བ་མེད་པའི་གདེང་ཐོབ་པར་གྱུར་ཏོ། །དེ་ནས་སློབ་དཔོན་བི་མ་ལ་ཉིད་ཤར་ཕྱོགས་ཀ་མ་རུའི་གྲོང་ཁྱེར་དུ་རྒྱལ་པོ་སེངྒེ་བཟང་པོའི་བླ་མཆོད་དུ་ལོ་ཉི་ཤུར་བཞུགས་ཤིང་། དེ་ནས་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་གྲོང་ཁྱེར་བྷིར་ཡ་ཞེས་པར་རྒྱལ་པོ་དྷརྨ་པཱ་ལའི་མཆོད་གནས་ཀྱང་མཛད་དོ།།[3] དེའི་འོག་ཏུ་རབ་ཏུ་སྣང་བྱེད་ཅེས་པའི་དུར་ཁྲོད་ཆེན་པོར་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་བའི་བརྟུལ་ཞུགས་ཀྱི་སྤྱོད་པ་སྤྱད་ཅིང་གདུག་པའི་ཚོགས་ལ་ཆོས་སྟོན་ཞིང་བཞུགས། གསང་བ་མཆོག་གི་དཔེ་རྣམས་ཚར་གསུམ་དུ་བྲིས་ནས། ཚར་གཅིག་ཨོ་རྒྱན་གྱི་ཡུལ་རྒྱ་མཚོ་གསེར་གྱི་བྱེ་མ་བརྡལ་བའི་གླིང་དུ་སྦས། ཚར་གཅིག་ཁ་ཆེའི་ཡུལ་གསེར་གླིང་ཞེས་པའི་བྲག་སྐྱིབས་སུ་སྦས། ཚར་གཅིག་དུར་ཁྲོད་དེར་མཁའ་འགྲོ་མ་རྣམས་ཀྱི་མཆོད་པའི་རྟེན་དུ་བཞག་ཅེས་གྲགས་སོ།།
བོད་དུ་གདན་དྲངས་པའི་སྐོར།
དེ་ཡང་རྒྱ་གར་གྱི་ཡུལ་སེར་སྐྱའི་གྲོང་ཁྱེར་ན་རྒྱལ་པོ་ཨིནྡྲ་བྷཱུ་ཏི་ཆུང་བ་ཞེས་བྱ་བ་ཞིག་བཞུགས་ལ། དེ་ཉིད་ལ་མཆོད་གནས་ལོ་དྲུག་ཅུའི་བར་མཛད་པ་པཎྜི་ཏ་ལྔ་བརྒྱའི་ཁྱུ་མཆོག་བི་མ་ལ་མི་ཏྲ་འཇའ་ལུས་འཕོ་ཆེན་གྱི་སྐུར་བཞེངས་པ་དགུང་ལོ་ཉིས་བརྒྱར་ཉེ་བ་[4]ཞིག་བཞུགས་སོ། །དེའི་ཚེ་བོད་དུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་འཇམ་དཔལ་གྱི་སྤྲུལ་པ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་གྱིས་དཔལ་བསམ་ཡས་མི་འགྱུར་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས་ཤིང་དམ་པའི་ཆོས་དར་ཞིང་རྒྱས་པར་མཛད་པའི་སྐབས་ཡིན་ཞིང་། འདི་ལ་མཆོད་གནས་ཉང་ཏིང་འཛིན་བཟང་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ཞི་གནས་ཀྱིས་ཏིང་ངེ་འཛིན་ཐུན་གཅིག་གིས་ལོ་བདུན་དང་ཟླ་བ་བདུན་གྱི་བར་ལ་གནས་པ། ཤའི་སྤྱན་རྣམ་པར་དག་པས་གླིང་བཞི་དུས་གཅིག་ལ་གཟིགས་པ་ཞིག་བཞུགས་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས། ཀྱེ་རྒྱལ་པོ་ལགས། རྒྱ་གར་སེར་སྐྱའི་གྲོང་ཁྱེར་ན་རྒྱལ་པོ་ཨིནྡྲ་བྷཱུ་ཏི་ཞེས་བྱ་བ་ལ་པཎྜི་ཏ་ལྔ་བརྒྱ་མཆོད་གནས་སུ་བཞུགས་པར་གདའ་བས། དེ་དག་གི་ནང་ནས་འབྲས་བུ་གསང་སྔགས་ལ་མཁས་པ་གཅིག་སྤྱན་དྲངས་ན་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁམས་སུ་གསང་སྔགས་ཀྱི་བསྟན་པ་དར་ཞིང་རྒྱས་པར་འགྱུར་ཞེས་ལུང་བསྟན།[5]
རྒྱལ་པོ་ཡང་རབ་ཏུ་མཉེས་ནས་དེ་ལྟར་བགྱི་བར་ཞལ་གྱིས་བཞེས། དུས་དེར་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁམས་ན་བློ་རྣོ་བ་དབུ་རུ་འཕན་ཡུལ་དུ་ཀ་བ་བློ་བརྟན་དང་འབྲོ་བཟའ་རྡོ་རྗེ་ལྕམ་གཉིས་ཀྱི་བུ་སྐ་བ་དཔལ་བརྩེགས་དང་། རུ་ལག་ཤངས་ཀྱི་དར་སྒང་ན་ལྕོག་རོ་རྒྱལ་འབྱུང་དང་འབྲོ་བཟའ་མཛེས་མ་གཉིས་ཀྱི་བུ་ལྕོག་རོ་ཀླུའི་རྒྱལ་མཚན་ཞེས་བྱ་བ་གཉིས་ཡོད་པ་བོས་ཏེ། ཀྱེ་རིགས་ཀྱི་བུ་རྫུ་འཕྲུལ་ལྕེ་ལ་དབང་ཐོབ་པ་གཉིས་འོ་སྐོོལ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁམས་སུ་འབྲས་བུ་གསང་སྔགས་རབ་ཏུ་ཟབ་པའི་བསྟན་པ་དར་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར། རྒྱ་གར་གྱི་ཡུལ་སེར་སྐྱའི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་རྒྱལ་པོ་ཨིནྡྲ་བྷཱུ་ཏི་ཞེས་བྱ་བ་མཆོད་གནས་པཎྜི་ཏ་ལྔ་བརྒྱ་བཞུགས་པ་དེའི་སྤྱན་སྔར་སོང་ལ་གསེར་གྱི་པ་ཏྲ་བདུན་པོ་འདི་དང་། གསེར་ཕྱེ་བྲེ་དགུ་པོ་འདི་ཕུལ་ལ། འདི་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོས་སྐྱེས་སུ་བསྐུར་བས་སྐྱེས་ལན་དུ་པཎྜི་ཏ་འབྲས་བུ་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་ལ་མཁས་པ་གཅིག་རྫོང་བར་ཞུ་ཞེས་བརྗོད་ལ་སོང་ཞིག་ཅེས་བཀའ་བསྒོས། ལོ་ཙཱ་བ་གཉིས་པོ་རྒྱལ་པོའི་བཀའ་བཞིན་རྒྱ་གར་ཡུལ་དུ་ཕྱིན་ཏེ་རྒྱལ་པོ་ཨིནྡྲ་བྷཱུ་ཏི་ལ་ཕྱག་མཛད་ནས། གསེར་གྱི་པ་ཏྲ་དང་གསེར་ཕྱེ་རྣམས་ཕུལ་ཏེ་འཕྲིན་གསོལ་བས། རྒྱལ་པོ་རབ་ཏུ་དགྱེས་ནས་བོད་ཀྱི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་གཉིས་བསིལ་ཁང་དུ་རེ་ཞིག་བཞུགས་ཤིག་ཟེར་ནས། རྒྱལ་པོ་ཉིད་པཎྜི་ཏ་རྣམས་དྲོ་ལ་བྱོན་པའི་དུས་སུ་དྲོ་གསོལ་བའི་གྲལ་ལ་བྱོན་ཏེ། ཀྱེ་མཁས་པ་ཆེན་པོ་རྣམས་བདག་ལ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོས་སྐྱེས་ཤིན་ཏུ་བཟང་བ་ཞིག་བསྐུར་བྱུང་བས། དེའི་སྐྱེས་ལན་དུ་པཎྜི་ཏ་འབྲས་བུ་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་ལ་མཁས་པ་གཅིག་ཐོངས་ཟེར་བ་སུ་ཞིག་ཕེབས་པར་འཚལ་ཞེས་བཀའ་བསྩལ། སློབ་དཔོན་བུདྡྷ་གུ་ཧྱའི་ཞལ་ནས་སྐྱེས་སྐྱེལ་བ་དེ་གཉིས་འདིར་ཁྲིད་ལ་ཤོག་གསུངས། རྒྱལ་པོས་ཁྲིད་ནས་འོངས་པ་ན། ལོ་ཙཱ་བ་གཉིས་བི་མ་ལའི་སྐུའི་མཚན་རྟགས་རྣམས་མཐོང་བས་མོས་པ་རབ་ཏུ་སྐྱེས། བི་མ་ལས་ཀྱང་གདུལ་བྱ་དུས་སུ་བབ་པ་མཁྱེན་ཏེ་གྲལ་ལས་བཞེངས་ནས། མ་ནུ་དུ་རུ་ཀྲོ་ཧེ་ཞེས་པའི་སྒྲ་བརྗོད་པས། ལོ་ཙཱ་བ་གཉིས་ལ་ཚིག་གི་གོ་ལུགས་གཉིས་བྱུང་སྟེ། ལྕོག་རོས། གཞུ་མོ་དག་ལ་བརྟེན་པའི་མདའ། །སྐྱེས་བུའི་མཐེབ་མོས་རྩོལ་ཕོད་ན། །མདའ་ཡིས་ཕ་རོལ་སྐྱེལ་བར་འགྱུར། །ཞེས་དང་། སྐ་བ་དཔལ་བརྩེགས་ཀྱིས། གྲུ་བོ་དག་ལ་བརྟེན་པའི་མིས། །མཉན་པའི་སྐྱ་བས་རྩོལ་ཕོད་ན། །མི་ཡིས་རྒྱ་མཚོའི་ཕ་རོལ་སྒྲོལ། །ཞེས་ཚིག་ཐ་དད་ལ་དོན་གཅིག་ཏུ་གོ བི་མ་ལས་རྒྱལ་པོ་ཁྱོད་ཀྱིས་གཏོང་ཕོད་ན་ངས་བོད་ལ་ཕན་ཐོགས་པར་འདུག་པས་འགྲོ་ཞེས་ཞལ་གྱིས་བཞེས། རྒྱལ་པོས་ཀྱང་གནང་སྟེ་རབ་ཏུ་ཟབ་པ་གསང་བ་སྙིང་ཐིག་གི་དཔེ་ཚར་གཅིག་བསྣམས་ཏེ་ཨཱ་ཙཱརྱ་སའི་སྙིང་པོ་བྱ་བ་གཡོག་པོར་ཁྲིད་ནས་བོད་དུ་བྱོན། དེའི་ཚེ་ཡུལ་ཁམས་དེའི་མི་ཐམས་ཅད་མཚན་མོའི་རྨི་ལམ་ཡང་འཁྲུགས་ཏེ། རྒྱ་གར་ཡུལ་གྱི་ཤིང་དང་མེ་ཏོག་འབྲས་བུ་ཉི་ཟླ་དང་བཅས་པ་བོད་དུ་སོང་བ་རྨིས་པ་དང་། དུར་ཁྲོད་བསིལ་བ་ཚལ་གྱི་མཁའ་འགྲོ་མ་རྣམས་ཆོ་ངེ་འདེབས་པར་འདུག་པ་དང་། རྒྱལ་པོའི་ཆུ་ཚོད་དང་དབྱུ་གུའི་རྩིས་ཐམས་ཅད་འཁྲུགས་པར་གྱུར་ཏོ། །ནངས་པར་གྱི་དུས་སུ་རྒྱལ་པོོའི་ཕོ་བྲང་གི་སྒོ་མདུན་དུ་རྒྱ་གར་གྱི་མི་ཐམས་ཅད་འདུས་ནས་རྨི་ལམ་བསྡུར་བས་ཐམས་ཅད་མཐུན་ཏེ་འདི་ཅི་ཡིས་ལན་ཞེས་གླེངས། བུད་མེད་གཅིག་ན་རེ། རྒྱལ་པོའི་མཆོད་གནས་བོད་ལ་མ་ཤོར་རམ། པཎྜི་ཏ་མཁས་པ་གཅིག་གིས་འབྲས་བུ་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་ཐམས་ཅད་དཔེ་ཙམ་མེད་པར་ཁྱེར་བ་མ་ཡིན་ནམ་ཟེར། རྒྱལ་པོས་ཁ་སང་བི་མ་ལ་བོད་དུ་ཤོར་ཟེར་བས། རྒྱ་གར་གྱི་མི་རྣམས་ཀྱིས་རྐང་མགྱོགས་པ་བརྫངས་ཏེ་བོད་ཀྱི་བནྡེ་གཉིས་ཀྱིས་མཐའི་མོན་བུ་ཕྲ་མེན་གྱི་ངན་སྔགས་ཁྱེར་ནས་སོང་བས་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁམས་རྣམས་ཕུང་ངོ་ཞེས་པའི་མདོ་བྱང་མང་པོ་བོད་ཀྱི་ལུང་མདོ་དང་སྲང་མདོ་ཐམས་ཅད་དུ་བཏགས་སོ་ཞེས་གྲགས་སོ།།
ཆོས་རྒྱལ་དང་མཇལ་བའི་སྐོར།
ལོ་ཙཱ་བ་གཉིས་ཀྱིས་བི་མ་ལ་མི་ཏྲ་སྤྱན་དྲངས་ནས་དཔལ་བསམ་ཡས་སུ་བྱོན་པ་ན། རྒྱལ་པོའི་དྲུང་དུ་ཕྱིན་ཏེ་པཎྜི་ཏ་ནི་གྲུབ་པ་ཐོབ་ཅིང་འཇའ་ལུས་འཕོ་ཆེན་གྱི་སྐུར་བཞེངས་པ། སྤྱིར་སྡེ་སྣོད་མ་ལུས་པ་མཁྱེན་ཅིང་འབྲས་བུ་གསང་སྔགས་ལ་ཐུགས་ཀྱི་དགོངས་པ་འབྱོངས་པ། རྒྱ་གར་དུ་དཔེ་ཙམ་ཡང་མ་བཞག་པར་བོད་དུ་བསྣམས་ནས་བྱོན་ཏེ་མཆིས་སོ་ཞེས་གསོལ་བས། རྒྱལ་པོའི་ཞལ་ནས་དོ་ནུབ་དབུ་ཚལ་གསེར་ཁང་དུ་བཞུགས་དང་ནངས་པར་ཞལ་མཇལ་བྱེད་དོ་གསུངས་པ་བཞིན་དབུ་ཚལ་དུ་བཞུགས་སོ།།
དུས་དེར་བོད་ཀྱི་བློན་པོ་གདུག་པ་ཅན་རྣམས་ཀྱིས་མདོ་བྱང་བཀླགས་པ་དང་བསམ་ཡས་སུ་པཎྜི་ཏ་བྱོན་ནོ་ཞེས་ཐོས་པས་ཐམས་ཅད་རྒྱལ་པོའི་སྤྱན་སྔར་འདུས་ཏེ། འོ་སྐོལ་གྱི་འདི་ན་མཐའི་མོན་བུ་ཕྲ་མེན་གྱི་ངན་སྔགས་སྣ་ཚོགས་པ་ཁྱེར་བ་ཞིག་ཡོད་གདའ་བས་འདིར་བཞག་པར་མི་རུང་ཞེས་ཞུ་བ་ཕུལ། ནངས་པར་ལོ་ཙཱ་བ་གཉིས་རྒྱལ་པོའི་མདུན་དུ་ཕྱིན་པའི་ཚེ། རྒྱལ་པོའི་ཞལ་ནས་ཁྱེད་གཉིས་ཀྱི་དེ་ཕྲ་མེན་གྱི་ངན་ཐབས་སྣ་ཚོགས་ཁྱེར་བ་ཡིན་པར་འདུག་པས་ཞག་འགའ་ལ་མཚན་མ་བརྟག་གོ་གསུངས་ནས་མ་གནང་ངོ་། །དེ་ནས་ལོ་ཙཱ་བ་གཉིས་རབ་ཏུ་སྡུག་བསྔལ་ཞིང་ཞག་གསུམ་ལ་དབུ་ཚལ་དུ་ཉལ་བའི་ནངས་མ་གཅིག་བི་མ་ལ་བཞེངས་ནས། རྣམ་པར་སྣང་མཛད་གཟུགས་ཀྱི་ལྷ། །གཟུགས་ཀྱི་ལྷ་ལ་ཡེ་ཤེས་ལྷ་ཡིས་ཕྱག་བགྱིའོ། །ཞེས་ཕྱག་མཛད་པས། དེར་ལྡེར་བཟོའི་སྐུ་རྣམས་ཐལ་ཕུང་དུ་སོང་བས་ལོ་ཙཱ་བ་གཉིས་ངོ་མཚར་སྐྱེས་ནས་རྒྱལ་པོ་ལ་བསྙད་པས། འོ་དེ་ཀུན་ཕྲ་མེན་གྱི་ངན་ཐབས་ཡིན་གསུངས། ཡང་ལོ་ཙཱ་བ་གཉིས་སེམས་རབ་ཏུ་མ་བདེ་སྟེ། བདག་ཅག་གཉིས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་ནས་དཀའ་བ་སྤྱད་དེ་མཁས་པ་ངོ་མཚར་བ་འདི་ལྟ་བུ་སྤྱན་དྲངས་པ་ལ་རྒྱལ་པོས་འདི་འདྲ་བ་ཅི་ལ་འོས་ཟེར་ནས་ཐུགས་མུག་གོ །དེ་ནས་ཡང་ཞག་གསུམ་གྱི་ནངས་པར་བཞེངས་ནས། རྣམ་པར་སྣང་མཛད་གཟུགས་ཀྱི་ལྷ། །གཟུགས་ཀྱི་ལྷ་ལ་ཡེ་ཤེས་དབང་བསྐུར་རོ། །གསུངས་ཏེ་ས་ཕུང་ལ་དབུ་ཞྭ་ཕུད་ནས་བསྐོན་པས། སྐུ་གཟུགས་སྔོན་མ་བས་རབ་ཏུ་ལེགས་པ་རྒྱ་གར་གྱི་ལུགས་སུ་བྱུང་སྟེ་གཟི་མདངས་དང་ལྡན་པར་གྱུར་པས་ཡང་ལོ་ཙཱ་བ་གཉིས་ཀྱིས་རྒྱལ་པོ་ལ་བསྙད་པས། དེ་ནས་རྒྱལ་པོ་ཐུགས་ཡིད་ཆེས་ཏེ་འོ་ན་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁམས་སུ་རྐང་མགྱོགས་བརྫངས་ནས་ཟླ་བ་ ༠༡ ཚེས་གསུམ་གྱི་ཉིན་པར་འདུས་ཤིག་ཅེས་བཀའ་བཏང་། དེ་ནས་ཟླ་བ་གཅིག་གི་ནངས་པར་དབུ་རྩེ་རིགས་གསུམ་གྱི་སྒོ་མདུན་དུ་གཡས་སུ་རྒྱལ་པོ་ལ་གཡུ་ཁྲི་རབ་ཏུ་འཕང་མཐོ་བར་བརྩིགས། གཡོན་དུ་གསེར་སྦྲམ་གྱི་ཁྲི་རབ་ཏུ་འཕང་མཐོ་བར་བརྩིགས། མཐའ་འཁོར་དུ་བོད་ཀུན་འདུས་པའི་དབུས་སུ་རྒྱལ་པོས་པཎྜི་ཏ་ལ་ཕྱག་མཛད་པས། རྒྱལ་པོའི་ཐུགས་ཀར་དར་མེན་གྱི་དཀྱིལ་ན་རིགས་གསུམ་མགོན་པོའི་ལྷ་བཀྲ་ཡལ་ལེར་འདུག་པ་ཀུན་ཀྱིས་མཐོང་། བི་མ་ལས་རྒྱལ་པོའི་དབུ་རྒྱན་ལ་ཨ໋་ཨཱཧཱུྃ་ཞེས་སེ་གོལ་བརྡབས་པས་རིགས་ལྔའི་སངས་རྒྱས་སུ་ཀུན་ཀྱིས་བཀྲ་ཡལ་ལེར་མཐོང་བས་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁམས་ཀྱི་མི་ཀུན་ཀྱིས་བསྟོད་ཅིང་མཆོད་གནས་སུ་བཟུང་བར་གྲགས་སོ།།
བོད་དུ་ཆོས་གསུངས་ཤིང་བསྒྱུར་གནང་བའི་སྐོར།
དེ་ནས་བི་མ་ལས་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དང་དབུ་མའི་ཆོས་གསུངས་ཤིང་། ཉིན་གཅིག་དྲོ་ལ་བཞུད་པའི་བར་དུ། སྡུད་པ་གསུངས་པའི་ཁྲིའི་རྩར་སྤྲང་པོ་གཅིག་བྱུང་ནས། ཉན་ཐོས་བྱིས་པའི་ཆོས་ཀྱིས་འཚང་མི་རྒྱ། །ཕོ་རོག་རྡོ་རྗེའི་འགྲོས་ཀྱིས་ས་མི་ཆོད། །ཅེས་པའི་ཡི་གེ་ཞིག་བྲིས་ཏེ་སོང་། ཕྱི་དྲོ་བི་མ་ལ་ཁྲི་ཁར་བྱོན་ཚེ་ཡི་གེ་གཟིགས་པས་འདིར་སུ་འོངས་གསུངས། ཆོས་ཉན་པ་དག་གིས་སུ་ཡང་མ་བྱུང་ངོ་ཟེར་རོ། །ཁྱེའུ་གཅིག་ན་རེ། ད་ཅི་སྤྲང་པོ་རྒད་པོ་ཞིག་འདུག་པ་ཡིན་ནམ་ཟེར་བས། བི་མ་ལས་སྤྲང་པོ་དེ་ཚོལ་དང་གསུངས་པས་འཁོར་རྣམས་ཀྱིས་བཙལ་བས་གླིང་གསེབ་ཀྱི་ཆང་མ་ཞིག་གི་ཁྱིམ་ན་འདུག་པ་ཁྲིད་ནས་བྱུང་། བི་མ་ལས་ཁྱེད་སུ་ཡིན་དྲིས་པས། བདག་ནི་པ་གོར་བཻ་རོ་ཙ་ནའི་སློབ་མ་གཡུ་སྒྲ་སྙིང་པོ་བྱ་བ་ལགས་སོ་ཟེར་ནས་སེམས་སྨད་ལྔ་ལ་མཁས་པ་གཅིག་འདུག་གོ །དེའི་ཚེ་བི་མ་ལས་ཁོང་ལ་དྲན་པ་སེམས་སྡེ་བཅུ་གསུམ་བསྟན་པས་ལྟ་སྒོམ་སྤྱོད་གསུམ་གང་ནས་ཀྱང་དཔོན་སློབ་གཉིས་མཉམ་པ་ཞིག་བྱུང་ངོ་། །དེ་ཙམ་ན་རྗེ་བློན་ཀུན་ཀྱིས་རྟ་སྔོན་པོ་གཡུ་བྱ་གསེར་སྒ་དང་བཅས་ཕུལ་ཏེ་མདོ་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་བསྒྱུར་བར་ཞུ་ཞེས་གསོལ་བས། བི་མ་ལའི་ཞལ་ནས་རྟ་དང་གསེར་གྱི་དགོས་པ་མེད། ཆོས་ནི་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་དུ་བསྒྱུར་ན་བདག་གིས་ཅི་རིགས་པར་བསྒྱུར་བར་བྱའོ་གསུངས་ནས། དབུ་རྩེ་རིགས་གསུམ་གྱི་ལྷོ་ནུབ་མཚམས་སྒྲ་བསྒྱུར་རྒྱ་གར་གླིང་དུ་བྱོན་ཏེ། ཕ་རོལ་ཕྱིན་པ་དང་། རྡོ་རྗེ་སེམས་དཔའ་སྒྱུ་འཕྲུལ་དྲྭ་བ། དཔལ་ཡང་དག་དང་ཕུར་པ། མ་མོ་དང་། གཤིན་རྗེ་རྣམས་གཉགས་ཛྙཱ་ན་ཀུ་མཱ་ར་དང་མཉམ་དུ་བསྒྱུར། གཡུ་སྒྲས་ལོ་ཙཱ་བྱས་ཏེ་སེམས་སྡེ་ཕྱི་འགྱུར་བཅུ་གསུམ་བསྒྱུར། སྐོར་གསུམ་གྱི་རྩ་བའི་རྒྱུད་ལྔ་ཡང་གཉགས་ཀྱིས་བསྒྱུར་རོ། །ཤིན་ཏུ་ཟབ་པའི་མན་ངག་སྙིང་ཐིག་ནི་བཙན་པོ་དང་ཉང་བན་ཏིང་འཛིན་བཟང་པོ་གཉིས་ལ་ལྐོག་ཆོས་སུ་གསུངས་པ་[6]ལས་གཞན་སྣོད་དུ་རུང་བར་མ་གཟིགས་ནས་དཔེ་རྣམས་བོད་ཡིག་མཛད་དེ་མཆིམས་ཕུའི་དགེ་གོང་དུ་སྦས་སོ།།
བི་མ་ལ་མི་ཏྲ་ཉིད་བོད་དུ་ལོ་བཅུ་གསུམ་ཙམ་བཞུགས་ནས་རྒྱ་ནག་རི་བོ་རྩེ་ལྔར་གཤེགས། པཎ་གྲུབ་ཆེན་པོ་དེ་ནི་འཇའ་ལུས་འཕོ་བ་ཆེན་པོའི་སྐུར་བཞེངས་པས་ཐུབ་པའི་བསྟན་པ་ཇི་སྲིད་ནམ་གནས་ཀྱི་བར་སྐུ་ལུས་དེ་ཉིད་དུ་བཞུགས་ཤིང་། ལོ་བརྒྱ་བརྒྱ་ན་བོད་ཀྱི་ལྗོངས་འདིར་སྤྲུལ་པ་རེ་བྱོན་ནས་སྙིང་ཐིག་གི་བསྟན་པ་གསལ་བར་མཛད་པར་ཞལ་གྱིས་བཞེས་སོ།།
དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ།
༡) བཀའ་མ་མདོ་དབང་གི་བླ་མ་བརྒྱུད་པའི་རྣམ་ཐར།
༢) སྔ་འགྱུར་རྫོགས་ཆེན་ཆོས་འབྱུང་།
༣) ཆོས་འབྱུང་རིན་པོ་ཆེའི་གཏེར་མཛོད་བསྟན་པ་གསལ་བར་བྱེད་པའི་ཉི་འོད། «ཀློང་ཆེན་ཆོས་འབྱུང་ཡང་ཟེར།»
༤) ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་ཆོས་འབྱུང་།
༥) པདྨ་བཀའ་ཐང་།
༦) འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་དྲ་ཚིགས་ཁག་ནང་གི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་གཞན་ཡང་ཡོད།
[1] ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་ཆོས་འབྱུང་ལས། “དེའི་རྗེས་ལ་མ་སུ་རཀྵི་ཏ་ཞེས་པ་རྒྱལ་པོ་དྷརྨ་པཱ་ལའི་མག་པ་ཞིག་གིས་རྒྱལ་སྲིད་ལོ་བརྒྱད་ཙམ་བྱས། དེའི་རྗེས་སུ་པ་ན་པཱ་ལ་ཞེས་བྱ་བ་རྒྱལ་པོ་དྷརྨ་པཱ་ལའི་སྲས་གཅིག་གིས་རྒྱལ་སྲིད་ལོ་བཅུ་ཙམ་བྱས། དེ་དག་གི་རིང་ལ་སློབ་དཔོན་རྟོག་གེ་པ་ཆོས་མཆོག་དང་། དྷརྨ་མི་ཏྲ་ཞེས་བྱ་བ་ཞིག་དང་། བི་མ་ལ་མི་ཏྲ་དང་། དྷརྨ་ཀ་ར་ལ་སོགས་པ་བྱུང་། རྒྱལ་པོ་དེ་གཉིས་ཀྱིས་ཆོས་ལ་མཆོད་པ་ཆེ་ཐང་དུ་མཛད་ཀྱང་ཕྱག་རྗེས་གསར་པ་མེད་པས་པཱ་ལ་བདུན་ལ་མི་བགྲང་།” ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་ན་པཎ་ཆེན་བི་མ་ལ་མི་ཏྲ་འདི་ཉིད་སློབ་དཔོན་ཆོས་མཆོག་དང་དུས་མཉམ་པར་བྱུང་བ་ཡིན་ཚུལ་གསུངས་འདུག
[2] བཀའ་མ་མདོ་དབང་གི་བླ་མ་བརྒྱུད་པའི་རྣམ་ཐར་དུ་འདི་ལྟར་གསལ་ཏེ། “རྒྱ་གར་ནུབ་ཕྱོགས་གླང་པོའི་སྒང་ཞེས་བྱ་བའི་གྲོང་ཁྱེར་ན་ཁྱིམ་བདག་བདེ་ལྡན་འཁོར་ལོ་དང་ཡུམ་གསལ་རིག་མ་ཞེས་བྱ་བའི་སྲས་སུ་འཁྲུངས། ཕྱི་ནང་གི་གྲུབ་པའི་མཐའ་ཐམས་ཅད་ལ་མཁས་པར་སྦྱངས་ཤིང་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་པཎྜི་ཏ་ཆེན་པོར་གྱུར་ཏེ་མཚན་པཎྜི་ཏ་ཆེན་པོ་བི་མ་ལ་མི་ཏྲ་ཞེས་ཀུན་ཏུ་གྲགས་པར་གྱུར་ཏོ།།” ཞེས་གསུངས།
[3] བཀའ་མ་མདོ་དབང་གི་བླ་མ་བརྒྱུད་པའི་རྣམ་ཐར་དུ་འདི་ལྟར་གསལ་ཏེ། “དེ་ནས་བི་མ་ལ་ཉིད་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀ་མ་རུ་པའི་རྒྱལ་པོ་སེང་གེ་བཟང་པོའི་མཆོད་གནས་སུ་ཉིན་པར་བཞུགས་ཤིང་། མཚན་མོ་དུར་ཁྲོད་དུ་མཁའ་འགྲོ་མ་ལ་ཆོས་སྟོན་པ་ལས། སྤྲུལ་པ་ཞིག་རྒྱ་གར་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་བྷི་རྒྱའི་གྲོང་ཁྱེར་དུ་རྒྱལ་པོ་དྷརྨ་པཱ་ལའི་མཆོད་གནས་མཛད་ཅིང་། མཚན་མོ་དེ་ལས་འདས་པའི་དཔག་ཚད་ལྔ་བརྒྱ་འདུས་པའི་བྱང་ཕྱོགས་ནས་དུར་ཁྲོད་རབ་ཏུ་སྣང་བྱེད་ཅེས་བྱ་བར་མཁའ་འགྲོ་མ་རྣམས་ལ་ཆོས་སྟོན་ཞིང་། གྲོང་ཁྱེར་སེར་སྐྱའི་རྒྱལ་པོ་ཨིནྡྲ་བུ་ཏི་ཆུང་བའི་མཆོད་གནས་ཀྱང་མཛད་དོ།།” ཞེས་གསུངས་སོ།།
[4] ཡིག་ཆ་འགའ་ཞིག་གི་ནང་བོད་ཀྱི་ཆོས་རྒྱལ་གྱིས་གདན་འདྲེན་ཞུ་བའི་དུས་ནི་དུས་རབས་བརྒྱད་པའི་མཇུག་ཏུ་ཁེལ་ཞིང་། བི་མ་ལ་མི་ཏྲ་དེ་དུས་དགུང་ལོ་བརྒྱ་ཡོལ་ཙམ་ཡིན་པའང་གསུངས།
[5] དེ་ལས་གཞན་ཐང་ཡིག་ལྟར་ན་བཻ་རོས་ལུང་བསྟན་གནང་བ་ཡིན་ཚུལ་གསུངས།
[6] ཡིག་ཆ་འགའ་ཞིག་གི་ནང་འདི་ལྟར་གསལ་ཏེ། “མཚན་མོ་དབུ་རྩེ་བར་ཁང་དུ་གསང་བ་མཆོག་གི་མན་ངག་རྣམས་རྒྱལ་པོ་ཡབ་སྲས། ཉང་ཏིང་འཛིན་བཟང་པོ། སྐ་ཅོག་སྟེ་ལྔ་ལ་གསུངས།” ཞེས་འབྱུང་།
